|
Her feleğin özellikleri ve tesirleri Atlas feleği Atlas feleği birçok ad ve öğünüşle tanınmıştır. Ona felekler feleği de denir. Merkezi alemin merkezi olup, iki paralel yüzeyle birlikte kuşatılmış bir yuvarlak cisim olup yıldızlardan arındığı için ona atlas feleği denilmiştir. Bütün yer ve gök cisimlerini çevrelemiş olmakla cisimler alemi onda son bulmuştur. Bu felek, alemin merkezi etrafında doğudan batıya hızlı hareketiyle içinde bulunan feleklerin tümünü, ateş küresini ve hava küresinden bir miktarını döndürüp 24 saatte bir devrini (dönüşünü) tamamlar. Bu feleğin kendi mıntıkası içindeki hareketi çok hızlıdır. Bu feleğin büyüklüğünün miktarını bilmekte ve genişliğinin ölçüsünü tespit etmekte aciz kalınmıştır.
Burçlar feleği Atlas feleğinin altında, ona değen 8. felek, burçlar feleği ve sabitler feleği adıyla meşhurdur. En büyük feleğin boşluğunda karalı ve sebatlı olmasıyla anılır ve merkezi alemin merkezidir. Kutbu, alemin kutbundan bir yandan 23,5 derece meyilli ve iki paralel yüzeyle çevrili yuvarlak bir cisimdir. Bu felek 12 burcun tasvirleriyle dokunmuştur. Genel hareket ettirici olan feleklerin feleği ile alemin merkezi etrafında doğudan batıya doğru hareket eder ve tam 24 saatte bir devrini tamamlar. Bu felek ayrıca kendi zati hareketiyle kendi mıntıkası üzerinde batıdan doğuya doğru çok yavaş döner. Bu yavaş hareketiyle altında bulunan sabit yıldızların hepsini alıp o tarafa gider ve 70 güneş senesinde kendi mıntıkasında ancak bir derece gidebilir. Böylece 30x70 = 2100 senede bir burcu geçer. 2100x12 = 25200 senede bir dönüşünü tamamlar. Hükemaya (filozoflar) göre bu müddet bitince karalarla denizlerin değişmesinden, alemin bütün işlerinin Allah’ın takdir ve buyruğu ile hepsi baştan başa yenilenir. Burçlar feleği ileride daha detaylı olarak incelenecektir.
Zühal feleği Zühal (Saturn) yıldızı, Ay’dan itibaren sayılınca yedinci felektir. Gök bilimcileri Zühal yıldızında üç tane felek tespit etmişlerdir. Bunlardan birincisi küllî felektir ki, bu felek merkezde, eksende, kutupta, mıntıkada ve harekette Burçlar feleğine benzemektedir. İkincisi merkez dışı felektir ki buna taşıyıcı felek denmiştir. Üçüncü felek te döndürücü felektir. Zühal yıldızı bu feleğin bir tarafında oturmuş olup, döndüren felek kendi merkezi üzerinde belirli bir hareketle döndükçe Zühal yıldızını da harekete geçirdiği ve kendisiyle beraber döndürdüğü için buna Döndüren Felek demişlerdir. Küllî feleğe mümessil felek te denir. Bu feleğin üst yüzeyi, yukarısında olan burçlar feleğinin alt yüzeyine; alt yüzeyi de altında olan Müşteri feleğinin dış bükey yüzeyine dokunmaktadır. Bu felek te, en büyük feleğin zati (öz) hareketine bağlı olup, ilk hareketiyle alemin merkezi etrafında doğudan batıya zoraki ve hızlı olarak gider; ikinci yani kendi öz hareketiyle alemin merkezi etrafında ve 8. feleğin hareketi kadar batıdan doğuya doğru yavaşça gider. Zühal yıldızının tabiatı son derece soğuk ve kurudur. En büyük uğursuz olarak tanınır. Ona bakmak keder ve üzüntü vericidir. Zühal yıldızına, ahmak, bilgisiz, korkak, cimri, kıskanç, yalancı, tembel, kafasız gibi olumsuz sıfatlar verilmiştir. Bu yıldız, ana rahmine düşen çocuklara şans olursa, onun tabiatı ve vasıfları o çocuğa, Allah’ın izniyle aynen geçer. Çocuk o karakterle doğduktan sonra kendisinde bu vasıfların görüldüğü tecrübe ile belli olmuştur. Bu yıldız, Çarşamba gecesiyle cumartesi gündüzü bulunmuş ve bu gece ile gündüzün ilk saatleri buna nispet edilmiştir.
Müşteri feleği Müşteri (Jüpiter) feleği, Ay feleğine nispetle altıncı felektir. Güneş feleğinin üstünde bulunan Müşteri yıldızı, saadet saçıcı olarak tanınmıştır. Tabiatının uysal ve adaletli oluşundan, ona en kutlu, en mübarek isimleri takılmıştır. Astronomlar, Müşteri yıldızı için üç adet felek tespit etmişlerdir. Birinci felek merkezde, mıntıkalarda, kutuplarda ve harekette Burçlar feleğine benzer. Buna Müşteri yıldızının mümessil feleği de denir. İkinci felek merkez dışıdır ki Mümessil feleğin altında döndürücü merkezin taşıyıcısıdır. Üçüncü felek, döndürücü felektir ki Müşteri yıldızı onun bir tarafında yerleşmiş olup, o kendi merkezi etrafında hareket ettikçe bu yıldızda onunla birlikte dönmektedir. Müşteri yıldızının mümessil feleği, kendi üst ve altında bulunan diğer felekler gibi evvela en büyük feleğin hareketine bağlı olarak alemin merkezi etrafında doğudan batıya zoraki olarak hızla hareket eder. İkinci olarak kendi öz hareketiyle alemin merkezi etrafında 8. feleğin hareketi kadar batıdan doğuya doğru yavaş gider. Sanki burçlar feleğinin dürtüsüyle hareket ediyor gibi. Bu gidiş 70 yılda bir derecedir. Müşteri yıldızının vasıflarının ve tabiatının güzelliğini bütün astrologlar kabul etmişlerdir. Müşterinin tabiatı ılımlı bir sıcaklık ve nemliliktedir. Bu sebepten ona, saadet adı verilmiştir. Bu yıldızın vasıfları dil ve ilim, hilim ve haya, cömertlik ve alçak gönüllülük, akıl ve iffet, güzel ve manalı konuşmadır. Eğer ana rahmine düşen çocuklara bu yıldızın şansı rastlarsa Allah’ın izniyle, bunun tertemiz tabiatı ve güzel vasıfları onlara geçer. Saydığımız huy ve ahlakta olurlar. Bu yıldız pazartesi gecesiyle perşembe günü gündüz bulunmuş ve güneşin batışından sonra o gecenin doğuşundan sonra ve o gündüzün bir saatlik zamanları bu yıldıza nispet edilmiştir.
Merih Yıldızı Merih feleği Ay feleğine nispetle beşinci felektir. Merih yıldızında kırmızı renk hakim olduğundan ona en küçük uğursuz adı verilmiştir. Merih’te üç felek tespit edilmiştir. Birinci felek merkezde, mıntıkada, kutuplarda ve harekette burçlar feleğine benzemektedir. Buna mümessil felek te denir. İkinci felek merkez dışında olup döndürücü merkezi taşımaktadır. Üçüncü felek döndürücü felektir ki, Merih yıldızı onun bir tarafına oturmuş olup, kendi merkezi etrafında hareket ettikçe Merih’i de beraber döndürür. Mümessil felek en büyük feleğin etkisi ile doğudan batıya hızlıca giderken, sanki 8. feleğin dürtüsü ile 70 senede bir batıdan doğuya doğru bir derece kendi mıntıkasında yavaşça ilerler. Merih’in tabiatı çok fazla sıcak ve kurudur. Küçük uğursuz diye adlandırılmıştır. Bu yıldızın vasıfları neşeli, atılgan, birlik ve sefahat, kuvvet ve hainlik, öfkelenme ve utanmazlık, inat ve baş olmaktır. Bu yıldızın şansı olduğu insanlara bu vasıfların geçtiği tecrübeyle tespit edilmiştir. Bu yıldız, Cumartesi gecesiyle Salı günü bulunmuştur. Bu gece ile bu gündüzün ilk saatleri bu yıldıza nispet edilmiştir.
Güneş feleği Güneş feleği Ay feleğine göre dördüncü felektir. Bu haşmetli gök padişahı ve en büyük ışık saçıcı olan güneş, bütün yıldızların en ünlüsü, en parlağı ve çoğunun en büyüğüdür. Yedi gezegenin düzenli boşluğu içinde sanki nurdan bir kandil gibidir. Feleği de diğer gezegenlerin feleklerinden daha geniş ve düz olup, mümessil ve merkez dışı adında belirlenmiş olan iki felekle bütün durumları düzene konmuştur. Mümessil feleği yüksekteki feleklerin mümessilleri gibi, harekette burçlar feleğine benzer. Bu felek ilk hareketiyle zorunlu olarak alemin merkezinin etrafında kuzeyden batıya doğru hareket eder. İkincisi kendi öz hareketiyle alemin merkezi etrafında burçlar feleğinin yavaş hareketi kadar batıdan kuzeye doğru yavaşça gider ve sanki burçlar feleğinin dürtüsüyle hareket etmektedir. Bu yavaş harekette her 70 senede bir derece gider. Güneş feleğinin tabiatı ılımlı bir sıcaklık ve kuruluktur. Özellikleri şunlardır: Kuvvet, şiddet, ezicilik, kızgınlık, uzatmak, beğenmek, duygulanmak, incelik, utangaçlık ve iffettir. Bu sıfatlar, şansı düştüğü varlıklarda aynen görülmüştür. Güneş, Pazar günü ile Perşembe gecesi hakim bulunmuştur. Bu günle bu gecenin ilk saatleri buna nispet edilmiştir. Cenab-ı Hakk, bu büyük ışık kaynağına kendi kudretiyle birçok vasıflar vermiştir. Denizlere etki eder ve suları buharlaştırır ve bulut olur. Sonra yağmur yağar ve tabiat canlanır. Bitki, çiçek, ağaç ve meyveler yetişir. Canlılara hayat verir. Güneş ışınlarına yakın gelen ülkelerde ve uzak gelen ülkelerde insanların fiziki ve ruhsal yapıları da buna bağlı olarak değişik karakterler gösterir. Güneş ışınlarının yakın olduğu yerlerde insanlar koyu tenli ve sıcak kanlı olurken, güneş ışınlarının uzak olduğu yerlerde insanlar beyaz tenli ve soğuk tabiatlı olurlar.
Zühra feleği Zühra (Venüs) feleği Ay feleğine göre üçüncü felektir. Zühra yıldızı için üç tane felek tespit edilmiştir. Birinci felek merkezde, mıntıkada, kutuplarda ve harekette burçlar feleğine benzer. İkinci felek merkez dışıdır ki, birinci feleğin altında döndürücü merkezi taşımaktadır. Üçüncü felek döndürücü felektir ki, Zühre yıldızının bir tarafında yerleşmiş olup, kendi merkezi üzerinde var olan öz hareketiyle döndükçe Zühre yıldızını da beraberinde döndürür. Mümessil felek olan birinci feleğin yuvarlak olan üst yüzeyi, yukarısında bulunan güneş feleğinin çukurumsu alt yüzeyine; alt yüzeyi ise altında bulunan Utarid feleğinin yumru üst yüzeyine dokunmaktadır. Mümessil felek, kendi üstünde ve altında bulunan felekler gibi önce en büyük feleğin günlük öz hareketine bağlı olarak alemin merkezi etrafında doğudan batıya doğru hareket eder. Sonra burçlar feleğinin ağır ve yavaş hareketi kadar kendi öz hareketiyle alemin merkezi etrafında batıdan doğuya doğru giderken sanki burçlar feleğinin dürtmesiyle hareket eder gibidir. Bu hareketle her yetmiş senede birer derece yürür. Zühre yıldızının tabiatı, soğuk ve nemliliği ılımlı olup ona küçük mutlu adı verilmiştir. Bu yıldıza bakanın kalbine sevinç geldiği tecrübe ile anlaşılmıştır. Bu yıldızın vasıfları yumuşak ve sevimli, incelik ve zerafet, neşeli ve istekli, oynak ve şarkıcı, birleşme ve tebrik etme ve güzel huylu bulunmuştur. Bu yıldızın şansına düşen varlıkların aynı vasıfları taşıdıkları görülmüştür. Bu yıldız Salı gecesiyle Cuma gününde hakim bulunmaktadır. Bu gece ve bu gündüzün ilk saatleri bu yıldıza nispet edilmiştir.
Utarid feleği Utarid (Merkür) feleği Ay feleğine göre ikinci felektir. Utarid yıldızı bu felekte hakimdir. Astronomlar bu yıldız için, dünyayı içine alan üç adet büyük felek ve dünyanın dışında da bir küçük felek tespit etmişlerdir. Bunlardan birinci felek Küllî felektir. Bu merkezde, eksende, mıntıkada, kutuplarda ve harekette burçlar feleğine benzer ve ona uyar. Bu feleğin üst yüzeyi Zühre feleğinin alt yüzüne; alt yüzeyi Ay feleğinin üst yüzeyine dokunmaktadır. Mümessil felek olan külli felek, en büyük feleğin hareketine bağlı olarak alemin merkezi etrafında doğudan batıya zorunlu olarak hızlı hareket der. Sonra burçlar feleğinin yavaşça hareketi kadar kendi öz hareketiyle alemin merkezi etrafında batıdan doğuya doğru, sanki burçlar feleğinin dürtmesi ile hareket ediyor gibi hareket eder. Utarid yıldızının tabiatı, yalnız bulunduğu zaman soğuk ve kuruluğu ılımlıdır. Diğer yıldızlarla beraber bulunduğunda tabiatı karışık ve iki yüzlüdür. Bu yıldızın vasıfları edep, düşünce, anlayış, idrak, akıl ve güzel konuşma, belâgat, yazı ve hesap, isabet, zeka ve dikkat, merhamet ve incelik hüner ve sanat, hile ve hain bulunmuştur. Bu yıldızın şansı nereye düşmüşse orada o vasıflar görülmüştür. Bu yıldız Pazar gecesiyle Çarşamba gününe hakimdir. Bu gecenin ve bu gündüzün ilk saatleri bu yıldıza nispet edilmiştir.
Ay feleği Ay feleği alemin merkezine nispetle ilk felektir. Utarid feleğinin altına yerleşmiştir. Ay feleğinin küllî feleği, ayrıntılı cüzlere ayrılmakla beraber şekil ve sureti diğer gezegenlerin feleklerinden âdeta değişiktir. Ayın küllî feleği dört felek taşımaktadır. Üçü arzı da içine alan, kuşatan büyük felektir. Biri arzı kuşatmamış olan küçük felektir. Bu üç kuşatıcı felekten ilk ikisinin merkezleri, alemin merkezidir. Üçüncüsü merkez dışıdır ki, döndürücü merkezi taşımaktadır. Dördüncü felek te, döndürücüdür ki, Ay yuvarlağını taşımaktadır. Bu felek arzı kuşatmamaktadır. Mümessil felek, önce en büyük feleğin günlük hareketine bağlı olarak, alemin merkezi etrafında doğudan batıya zorunlu hareket eder. Sonra burçlar feleğinin hareketine aykırı olarak kendi öz hareketiyle alemin merkezi etrafında kendi felekleriyle doğuda batıya yavaş gider. Ay’ın üçüncü feleği taşıyıcı felektir. Çok hızlı giden Ay’ın feleği, kuşatıcı feleklerin en küçüğü olmakla 12 burcun her birinde aşağı yukarı iki gün ve 8 saat durur. Böylece 28 günde burçlar feleğini geçip bir devresini tamamlar. 29,5 günde bir defa güneşe yetişip onunla gömülür. Bu sebepten kamer ayların biri 29, biri 30 gün olarak (görünmesine göre) hesaplanır. Ay yuvarlağının tabiatı ılımlı soğuk ve ılımlı nemlidir. Vasıfları zayıflık, acizlik, bilgisizlik, aşağılık, acelecilik, habercilik, delil, hareket ve sestir. Ay şansını taşıyan çocuklarda bu vasıflar görülmüştür. Ay yuvarlığının hakimiyeti pazartesi günü ile Cuma gecesidir. Bu gece ve bu günün ilk saatleri buna nispet edilmiştir. Cenab-ı Hakk’ın emir ve takdiriyle yüksek cisimler, aşağı cisimler üzerine tesir ederler. Bu tesirlerin çoğu güneşin ısısıyla meydana geldiği gibi ayın tesirlerinin çoğu da nemlilikten ileri gelir. Ay yuvarlığının tesirlerinin neler olduğunu, Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretlerinin Marifetname adlı eserinden aynen aşağıya aktarıyoruz: 1) Ay, deniz ufkundan doğar ve deniz suyu onun etkisiyle yükselmeye başlar ve kıyıyı şenlendirir. Ay, öğleye doğru denizin ortasına geldiği zaman, bu yükselme sona erer. Öğlenden sonra sular tekrar iner ve yerlerine çekilirler. Tâ ki, Ay tekrar deniz ufkuna ininceye kadar. 2) Kameri ayın ilk yarısında sıcaklıkla nemliliğin fazlalığından damarlardaki kan çoğalır ve bu sebepten yaratıkların vücutları kuvvet kazanır. Fakat on beşinden sonra bu defa soğuklukla kuruluk artar ve bu sebepten vücudun içindeki dört karışım (kan, safra, balgam, sevda) bulunmakla damarlardaki kan eksildiğinden büyüme ve gelişme azalır. İnsanlarla hayvanların vücudu zayıflar. 3) Kamer ayın ilk yarısında hastaların bedenleri kuvvetlenir. Çoğunun hastalığı gider ve iyileşir. Ayın ikinci yarısında ise hasta olanların bedenleri zayıflar ve ağrıları artar. 4) Ay ışığının ilk günlerindeki artışı esnasında insanların zekaları artar. Yarıdan sonra ışık azaldıkça zeka da zayıflar. 5) Ay ışığına karşı insan çok otursa veya uyusa vücuduna bir gevşeklik ve tembellik gelir. Öksürme ve nezlesi artar. 6) Ay ışığına karşı duran hayvan etlerinin tatları ve kokuları az zamanda değişir ve bozulur. 7) Ay ışığının arttığı ilk günlerde deniz ve nehirlerdeki balıklar semizlenir ve suyun yüzüne çıkarlar. İkinci yarıda ise balıklar zayıflar ve suyun dibine inerler. 8) Ayın ilk yarısında haşerat, sinek, sivrisinek vs. ortaya çıkar ve çoğalır. Yırtıcı hayvanlarda avlarını yemek ve parçalamak isteği artar. Ayın ikinci yarısında bu istekler azalır. 9) Ayın ilk yarısında dikilen bitki ve ağaçlar daha çabuk yeşerir, büyür ve gelişir. Ayın ikinci yarısında dikilenler ya kurur ya da gelişmeleri zayıf olur. 10) Ayın ilk yarısında bütün meyveler olgunlaşır. Bitkilerin renkleri artar. 11) Ayın ilk yarısında kamış, keten ve kuru bitkiler üzerine ay ışığı düşerse fazla çürür ve dağılır, ikinci yarısında ise bu hal azalır. 12) Ay yuvarlığı, cilalı, parlak bir ayna gibi karşısında bulunan dünyanın varlıklarını ve yapısını bize yansıtıp gösterir. O yüzü kendisine akseden bu şeylerin etkisinden bulanık ve üzüntülü görünür ki buna Ay’ın kesafeti (yoğunluğu) denir. Feleklerle yıldızların, bu dönen ve seyreden varlıkların tabiatları, bu eşya ve aletlerin hepsi birer hayal gibidir. Asıl döndüren, yapan ve yaptıran hep O (Allah) tır. Bütün bu halleri inceleyip düşünmek, Cenab-ı Hakk’ı bilmeye vesile olmak dolayısıyla hepsini insanın kendi nefsinde bulması için, yer ve göklerin feleklerle yıldızların durumları, bu ‘Marifetname’ de bu kadarcık anlatmakla yetinilmiştir.
Yukarıda anlatılan feleklerin dışında kalan Arş feleği, Kürsü feleği, Menziller feleği ve Unsurlar feleklerinin özellikleri daha sonraki makalelerde ele alınacaktır.
Sonuç İnsan, yaratıldığından beri gökteki varlıklar ve olaylarla ilgilenmiştir. İnsanların gökteki varlıklar ve olaylarla ilgili ilk bilgileri kendilerine gönderilen peygamberlerden almışlardır. Ayrıca kendileri de göğü gözlemleyerek anlamaya çalışmışlardır. Gök alemi iki yönden incelenmiştir. Birisi duyular ve akıl yoluyla, diğeri manevi vahiy ve keşif yoluyla. İnsanlar asırlarca bu iki bilgi çeşidini bir araya getirerek gök alemi hakkında modeller ortaya atmıştır. Ancak bazı zamanlar keşif ve vahiy bilgilerinin unutulduğu veya saptırıldığı dönemlerde yalnız duyu ve akılla modeller üretilmiştir. Bu üretilen modeller de gerçeği tam olarak yansıtamamıştır. En sonunda İslamiyet’in dünyayı aydınlatması ile, İslam alimleri hem gözlem ve hem de keşif ve vahiy bilgilerini kullanarak gök alemini modellemişlerdir. İşte bugünkü feleklerin ve onların hareketlerinin sırları bu çalışmalar sonunda ortaya konabilmiştir. Özellikle tasavvuf ehlinin keşiflerle elde ettikleri bilgiler insanları hayrete düşürmüştür. Bu bilgilerle gök aleminin gerçek yapısı gözler önüne konabilmiştir. Bugün, akıl ilimleri ile uğraşanlar bu modellere inanmamakta, kendi gözlem ve akıl yürütmeleriyle gök alemi modellemeye çalışmaktadırlar. Ancak şimdiye kadar kompakt ve tam bir model ortaya koyabilmiş değillerdir. Onları yapabildiği sadece olayların seyrini takip ederek olup biteni akılla tasavvur etmeye çalışmaktır. Oysa evrenin içindeki sırları anlamak bu yolla mümkün değildir. Burada sırlar ilminin verilerine ihtiyaç vardır. Bugünkü tasavvuf verileriyle gök aleminin modellenmesinde bir eksiklik ve çelişki görülmez. Bu modellemenin temelinde İslam inancı yatar. Dolayısıyla İslam inancına sahip olmayanlar bu anlatılanlara itiraz edebilirler. Bizim bu sitede anlattıklarımız ve anlatacaklarımız, Müslüman Dostlarımıza hitap etmektedir. Bu nedenle inanmayanların itirazları bizim ilgi alanımız içinde değildir. İleride, gök alemi içindeki sırları, tasavvuf açısından ele alarak bu web sitesinde açıklamaya devam edeceğiz. Bu çalışmalarımızın başarıya ulaşmasını Allah Teâlâ’dan niyaz ederiz.
Faydalanılan Eserler: ‘İbrahim Hakkı Hz. Divanı’, Erzurumlu İbrahim Hakkı, Hasankale, 1974 ‘Fîhî Mâfih’, Mevlânâ, Devlet Kitapları, İstanbul, 1974 ‘Fusûs ül-Hikem’, İbn Arabî, İstanbul Kitapevi, 1981 Fütûhât-ı Mekkiyye’, İbn Arabî, Litera Yayıncılık, 2008 ‘Marifetname’, Erzurumlu İbrahim Hakkı, Hasankale, 1980 ‘Müfredât’, Râgıb el-İsfahani, Pınar Yayınları, İstanbul, 2007 ‘Mesnevi’, Mevlânâ, Kırkambar Kitaplığı, İstanbul, 2013 ‘İslam Ansiklopedisi’, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 1988
Yorum ve eleştirileriniz için : yorum@ilimvetasavvuf.com
|
|
Ayın Evreleri |
|
Mars’ın yörüngesindeki geri dönmeler |